Biegunka u niemowlaka – jak ją rozpoznać?

Kluczową rolę w diagnostyce biegunki niemowląt odgrywa obserwacja wyglądu stolca. Gdy dziecko zaczyna być karmione piersią, pojawiają się stolce przejściowe, co jest związane ze wzrostem częstotliwości wypróżniania w trakcie dnia. Wówczas niemowlę może kilka razy na dobę oddawać rozluźnione stolce o charakterystycznej barwie (od żółtej po wręcz zielonobrązową). Masa kałowa jest mocno rozwodniona i występują w niej resztki pokarmowe oraz śluz. Choć mogłoby się wydawać, że jest to rozwolnienie, to w rzeczywistości jest to rezultat stopniowego zasiedlania przewodu pokarmowego przez bakterie jelitowe – mówiąc prościej, dochodzi do kształtowania mikrobiomu.

Ryzyko biegunki jest przeważnie realne między 2. a 3. miesiącem życia. Rozwolnienie może przybierać różne formy w zależności od sposobu karmienia:

• Niemowlaki karmione piersią charakteryzuje wodnisty i pienisty stolec o nieprzyjemnym zapachu, w którym mogą pojawić się ślady krwi lub śluzu.
• U dzieci karmionych pokarmem z butelki biegunka przeważnie przybiera postać kilkunastu półpłynnych bądź bardzo rozwodnionych stolców, w których może występować śluz, ropa, krew oraz resztki pokarmowe.

Przypuszcza się, że do 3. roku życia rozwolnienie pojawia się u każdego niemowlaka.

Przyczyny i objawy biegunki u niemowląt

W przeważającej liczbie przypadków biegunka niemowlaków jest następstwem infekcji o podłożu bakteryjnym, wirusowym lub grzybiczym. W zdecydowanej większości problem jest rezultatem zakażenia adeno-, noro- i rotawirusami. Zwłaszcza, że u małych dzieci odporność nie jest jeszcze dostatecznie wykształcona.

Biegunka niemowląt może być również związana bezpośrednio ze spożywanym pokarmem. U części dzieci może być to efekt spożycia nieświeżego mleka, u pozostałych może być to wynik nietolerancji mleka i jego składników (np. laktozy). Ważną rolę w biegunce niemowląt odgrywa też dieta matki – rozwolnienie może stanowić rezultat spożycia dużej ilości produktów potęgujących wzdęcia np. roślin strączkowych.

Obraz kliniczny dziecka z biegunką może być zróżnicowany, ale u większości niemowląt występują takie objawy jak:

• dreszcze, gorączka,
• ból brzucha, wzdęcia i nadmierna twardość,
• zmieniony, nieprzyjemny zapach masy kałowej,
• możliwa obecność w kalce śladów krwi, śluzu lub ropy,
• nadmierne osłabienie, apatia i zwiększona drażliwość dziecka,
• zwiększona częstotliwość oddawania stolca o płynnej lub półpłynnej konsystencji.

Leczenie biegunki u niemowląt

Najistotniejszym punktem w przeciwdziałaniu rozwolnieniu noworodków i niemowląt jest zapobieganie odwodnieniu. Dlatego też niezbędne jest podawanie dziecku niewielkich ilości płynów, które będzie charakteryzować obniżona osmolarność. Często tego typu płyny mogą zawierać też elektrolity.

Najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie dieta zapierająca tzw. dieta BRAT. To plan żywieniowy bazujący na produktach, które mogą okazać się pomocne w zgęstnieniu masy kałowej. Produkty wykorzystywane to m.in. banany, biały ryż, starte lub pieczone jabłka oraz sucharki z białego pieczywa czy biszkopty. Dietę można wdrożyć, jeżeli pozwala na to wiek dziecka – jako uzupełnienie leczenia wykorzystuje się preparaty probiotyczne.

Choć często wspomina się, że skutecznym rozwiązaniem są leki przeciwbiegunkowe, to w przypadku małych dzieci mogą okazać się niekorzystne. Zapobieganie rozwolnieniu spowoduje zatrzymanie związków toksycznych, co w konsekwencji może spowodować nasilenie infekcji. Równie niewskazane są antybiotyki które, choć są skuteczne w przeciwdziałaniu infekcji bakteryjnej, to jednak powodują naruszenie struktury mikrobiomu. Nie poleca się także stosować węgla aktywowanego.

Bibliografia:

1.  https://1000dni.pl/0-6-miesiecy/biegunka-u-niemowlat
2. https://biogaia.pl/magazyn/co-podac-na-biegunke-u-noworodka/
3. https://www.doz.pl/czytelnia/a15840-Biegunka_u_niemowlaka_i_dziecka__co_robic_Kiedy_nalezy_zglosic_sie_do_lekarza