Jak uniknąć odwodnienia podczas biegunki?

Biegunka jest związana z nieprawidłowym wchłanianiem płynów i soli mineralnych, co skutkuje oddawaniem wodnistych stolców, częściej niż 3 razy na dobę. Głównym następstwem wodnistej biegunki jest odwodnienie i utrata elektrolitów, co dodatkowo wzmagają wymioty i gorączka.

Odwodnienie – do czego może prowadzić?

Początkowo odwodnienie powoduje ból głowy, utratę rozciągliwości skóry, drażliwe zachowanie, sztywność języka, a usta stają się suche i popękane. Poważniejszym skutkiem mogą być ogólnoustrojowe zmiany zachodzące w organizmie, związane ze zmianą objętości krwi. Gdy deficyt płynów zbliża się do 10% masy ciała, pojawia się bezmocz, niedociśnienie, słabe i bardzo szybkie tętno, zimne kończyny i inne objawy wstrząsu hipowolemicznego. Niedobór płynów przekraczający 10% masy ciała szybko prowadzi do śmierci z powodu zapaści krążeniowej.

Kto znajduje się w grupie ryzyka?

Każda osoba, która choruje na biegunkę, może się odwodnić. Jednak istnieje grupa pacjentów, u której prawdopodobieństwo jest większe. Są to m.in.:

dzieci, poniżej 1. roku życia,
starsi,
osoby z nadwagą,
pacjenci przyjmujący na stałe leki moczopędne,
każdy, kto gorączkuje i wymiotuje,
ludzie w gorącym klimacie.

Jak zapobiegać odwodnieniu przy biegunce?

Podstawowym zaleceniem przy biegunce jest nawadnianie, które należy włączyć od razu. Ma ono na celu wyrównanie niedoboru płynów i elektrolitów. Najważniejszym płynem powinna być przegotowana, uzdatniona woda lub woda butelkowa. Dodatkowo można spożywać słabą herbatę oraz zupy. Unikać należy płynów wzmagających oddawanie moczu i pobudzających pracę jelit: kawa, mocna herbata, słodkie, gazowane napoje, herbatki moczopędne oraz alkohol.

Oprócz płynów należy spożywać doustną terapię nawadniająca, która ma na celu wyrównanie ilości sodu i potasu oraz dostarczenie glukozy, niezbędnej do aktywnego transportu jonów. Spożywanie izotonicznych napojów niezawierających cukru, powoduje, że sód nie jest wchłaniany, a objętość oddawanego stolca będzie zwiększona. Najlepszymi roztworami do spożywania podczas biegunki są mieszaniny o osmolalności podobnej do osocza, a więc około 300 mOsmol/L lub mniej. Stosunek zawartego sodu do glukozy powinien wynosić 1:1, a stężenie potasu 20 mmol/L.

Obecnie jedne z najlepszych preparatów nawadniających, dostępne w aptece to elektrolity Orsalit, zawierające skład zgodny z ESPGHAN.

W przypadku, gdy niedostępne są elektrolity, można przygotować domowy roztwór nawadniający, poprzez zmieszanie 1 litra wody z 6 łyżeczkami cukru i 1 płaską łyżeczką soli.

Nawadnianie powinno być odpowiednio dostosowane do grupy wiekowej:

u dzieci poniżej 2 lat – ½ szklanki po każdym luźnym wypróżnieniu,
dzieci w wieku 2-10 lat – do 1 szklanki po każdym luźnym wypróżnieniu,
dzieci starsze, dorośli – ilości nieograniczone.

Dodatkowo jako leczenie hamujące objawy można włączyć leki przeciwbiegunkowe. Najczęściej są to preparaty zawierające loperamid (Aurostop, Imodium, Loperamid, Stoperan) lub diosmektyk (Smecta, Smecta Go, DicoSTOP).

Loperamid podaje się początkowo w dawce 4 mg, następnie po 2 mg po każdym luźnym wypróżnieniu. Może być stosowany w przypadku, gdy biegunka przebiega bez objawów zakażenia bakteryjnego (bez gorączki). Lek ten zmniejsza liczbę wypróżnień i zwiększa wchłanianie zwrotne wody.

Diosmektyt jest lekiem bezpiecznie stosowanym u dzieci, niestety jego skuteczność jest słabo udokumentowana. U osób dorosłych zaleca się przyjęcie dwóch saszetek, a następnie kontynuowanie po 1 saszetce po każdym luźnym stolcu. U dzieci, należy podawać lek małymi porcjami w ciągu dnia, nie przekraczając dziennie czterech saszetek.

Bibliografia: