Preparaty z węglem aktywnym zaliczane są do gamy środków, których nie może zabraknąć w asortymencie domowej apteczki. W dzisiejszym artykule przedstawiamy podstawowe informacje, które dotyczą stosowania wspomnianego środka.

Właściwości węgla aktywnego

Zgodnie z definicją leksykalną, węglem aktywnym (łac. carbo activatus) nazywamy drobnokrystaliczny osad, którego głównym składnikiem jest węgiel pierwiastkowy (sadza). Węgiel aktywowany może być wytworzony z materiałów zawierających wysoki procent zawartości węgla pierwiastkowego, takich jak m.in. drewno. W przemyśle farmaceutyczno-kosmetycznym opisywany surowiec wykorzystywany jest do produkcji preparatów do stosowania wewnętrznego oraz zewnętrznego, wykazujących właściwości oczyszczające, antybakteryjne i adsorbujące.

Po podaniu doustnym węgiel aktywny trafia bezpośrednio do przewodu pokarmowego, gdzie adsorbuje na swojej powierzchni m.in. toksyny bakteryjne, gazy jelitowe i inne szkodliwe substancje. Pozwala to na zablokowanie wchłaniania wspomnianych związków z przewodu pokarmowego. Węgiel aktywny zapobiega również wtórnemu wchłanianiu substancji wydalonych do jelit np. z żółcią.

Kiedy stosuje się węgiel aktywny?

Węgiel aktywny może być stosowany doustnie podczas:

• Leczenia biegunek,
• Leczenia wzdęć,
• Leczenia niestrawności
•  Leczenia zatruć lekami i substancjami chemicznymi.

Przed zastosowaniem węgla aktywowanego w ostatnim z wymienionych przypadków, warto skonsultować się z lekarzem.

Ponadto węgiel medyczny może stanowić składnik wielu preparatów przeznaczonych do stosowania na powierzchni skóry, m.in. maści, maseczek, past do zębów. W tej postaci przypisuje się mu właściwości antybakteryjne, oczyszczające, redukujące niedoskonałości oraz wybielające.

Kiedy nie wolno stosować węgla aktywnego?

Przeciwskazania do stosowania węgla aktywnego obejmują uczulenie na węgiel medyczny lub którykolwiek z pozostałych składników preparatu. Ponadto lek nie powinien być stosowany u nieprzytomnych pacjentów z niezabezpieczonymi drogami oddechowymi. Węgiel aktywny nie jest również zalecany osobom z niedrożnym przewodem pokarmowym, niesprawną perystaltyką przewodu pokarmowego czy osobom borykającym się z uporczywymi wymiotami.

Dawkowanie i zasady stosowania

Węgiel leczniczy występuje w postaci tabletek lub kapsułek, w dawkach 200, 250 bądź 300 mg. Substancję znaleźć można w preparatach o nazwach handlowych Carboadsorbent, Carbo Tabletki VP, Węgiel leczniczy, Colfarm Węgiel Aktywowany.

Preparaty zawierające węgiel aktywowany mogą być stosowane u pacjentów powyżej 12 roku życia.

Nie należy przyjmować ich łącznie z jedzeniem lub piciem, gdyż może to zredukować zdolność adsorpcyjną węgla aktywnego. Ponadto nie można łączyć węgla aktywowanego z innymi lekami, ponieważ istnieje wysokie prawdopodobieństwo osłabienia skuteczności pozostałych medykamentów. Stosowanie węgla leczniczego może niekorzystnie wpłynąć na wiarygodność wyników testów medycznych, badających np. zawartość krwi utajonej w kale czy drożność przewodu pokarmowego.

Dokładne dawkowanie preparatu uzależnione jest od wskazania:

• W leczeniu biegunek: zaleca się podać jednorazowo doustnie około 4 g węgla aktywnego, pod postacią wodnej papki, zawierającej rozkruszone tabletki bądź rozpuszczoną w wodzie zawartość kapsułek. Jeżeli to konieczne, kolejne dawki preparatu należy przyjąć po upływie kilku godzin. Leczenie należy kontynuować do ustąpienia objawów, jednak nie dłużej niż 2 dni.
• W leczeniu niestrawności i wzdęć: zaleca się przyjmować około 1 g surowca, kilka razy na dobę. Leczenie powinno być powtarzane do ustąpienia objawów, jednak nie dłużej niż 7 dni. Dla większej skuteczności leczenia zaleca się rozgryźć tabletki.

Jeśli obserwowane objawy nie ustąpią po zaznaczonym czasie, należy skonsultować się z lekarzem, gdyż może to sugerować, że wprowadzone leczenie nie jest wystarczające. Bezwzględnym wskazaniem do kontaktu z lekarzem powinno być również znaczne pogorszenie stanu zdrowia pacjenta, krew w stolcu czy gorączka.

Bibliografia:

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego – „Węgiel leczniczy VP, 200mg”.
2. J.R. Roberts, E.J. Gracely, J.M. Schoffstall “Advantage of high-surface-area charcoal for gastrointestinal decontamination in a human acetaminophen ingestion model”, Academic Emergency Medicine: official journal of the Society for Academic Emergency Medicine, 4 (3), 1997, s. 167–174, DOI: 10.1111/j.1553-2712.1997.tb03735.x.
3. Vademecum Farmaceutyczne: „Schorzenia układu pokarmowego. Farmakoterapia dolegliwości i chorób przewlekłych.”, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Wydanie II (2021).